Δευτέρα 7 Φεβρουαρίου 2022

Γλώσσα


Ο Κεραμιδοτρέχαλος   σελ. 74

Για το σπίτι: Εξάσκηση στην ορθογραφία, από την εισαγωγή:

 "Ο Μπόμπιρας, ένα αγοράκι που ζει σε μια μεγαλούπολη, παίζει μόνος του στο δωμάτιό του με έναν φανταστικό σκύλο, τον Μπόμπο, αφού ο μεγαλύτερός του αδερφός, ο Κίκος, δε θέλει να παίξει μαζί του."

Τις ασκήσεις 4 και 5 της σελίδας 77.

 
Μαθαίνουμε πώς κλίνεται η ερωτηματική αντωνυμία «ποιος, ποια, ποιο».


Ερωτηματικές αντωνυμίες
 
   Οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε για να κάνουμε ερωτήσεις λέγονται ερωτηματικές αντωνυμίες.


Οι ερωτηματικές αντωνυμίες είναι οι εξής:
το άκλιτο τι

ποιος, ποια, ποιο
πόσος, πόση, πόσο

Πολλές φορές χρησιμοποιούμε τη γενική τίνος στον ενικό αριθμό αντί για τη γενική ποιου/ ποιανού.

Η ερωτηματική αντωνυμία ποιος, ποια, ποιο
δεν τονίζεται γιατί είναι μονοσύλλαβη λέξη.


   Δεν πρέπει να μπερδεύουμε το ποιο με το πιο και το ποια με το πια. Είναι λέξεις που ακούγονται το ίδιο, αλλά γράφονται διαφορετικά. Πώς μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε;


ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΥ. 

 
Συλλαβισμός λέγεται ο χωρισμός των λέξεων σε συλλαβές, με βάση κάποιους κανόνες, οι οποίοι είναι:
 
 
δύο συνεχόμενα φωνήεντα συλλαβίζονται χωριστά.                                           
 Π.χ. α-έ-ρας,   νέ-ος, Ι-ό-νιο, κ.λ.π. 

ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο φωνήεν. 
 Π.χ. Πα-ρά-θυ-ρο, σο-κο-λά-τα, δύ-να-μη,κ.λ.π.
 
 δυο όμοια σύμφωνα χωρίζονται. 
Π.χ. γράμ-μα, γει-τό-νισ-σα, κ.λ.π. 
 
δυο ή τρία διαφορετικά σύμφωνα ανάμεσα σε δυο φωνήεντα, δεν χωρίζονται και συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν, αν αρχίζει Ελληνική λέξη από αυτό το συνδυασμό γραμμάτων, ενώ χωρίζονται αν δεν αρχίζει Ελληνική λέξη. 
Π.χ. αρ-νί, α-κτή, εκ-δρο-μή, Α-πρί-λης, κ.λ.π. 
 
τα δίψηφα φωνήεντα αι, ει, οι, υι, αυ, ευ, οι δίφθογγοι άι, άη, όι, όη, και οι καταχρηστικοί δίφθογκοι ια, ιο, οιο, ειο, υος, ιου, δεν χωρίζονται στο συλλαβισμό. Π.χ. εί-μαι, τοί-χος, αύ-ρα, ναύ-της, αη-δό-νι, ά-δειο, χάι-δε-μα, για-γιά, γυα-λί, δου-λειά, πιά-νο,κ.λ.π.
 

Ο ΚΕΡΑΜΙΔΟΤΡΕΧΑΛΟΣ

Άλκη Ζέη
Ελεύθερη διασκευή του μυθιστορήματος της Άστριντ Λίντγκρεν «Ο Κάρλσον πάνω στη στέγη».
 

Πρόσωπα:
7 (3 αγόρια, 1 κορίτσι, 2 γυναίκες, 1 άντρας).
Σκηνικά:
τρία (παιδικό δωμάτιο, στέγη σπιτιού, δρόμος).
Κοστούμια:
επτά, σύγχρονα, εκτός από το κοστούμι τού Κεραμιδοτρέχαλου που μπορεί να είναι κάτι παράξενο, ανεξάρτητα από εποχή.
Διάρκεια: 1.30'

Α' παράσταση: Παιδική Σκηνή Θεάτρου «Στοά» (Αθήνα, 1981).
Μουσική α' παράστασης:
Μιχάλης Γρηγορίου.
Κείμενο: Θεατρικό Μουσείο.
 




Ο Μπόμπιρας, ένα αγοράκι που ζει σε μια αθηναϊκή συνοικία, βαριέται κλεισμένος στο δωμάτιο του. Θέλει τόσα να ρωτήσει, αλλά κανένας δεν έχει καιρό ν' ασχοληθεί μαζί του: ο μπαμπάς εργάζεται μέχρι αργά, η μαμά, ακόμα κι όταν είναι στο σπίτι, πάλι έχει δουλειές, κι ο αδελφός του τον περιφρονεί. Έτσι κι αυτός παίζει μ' έναν φανταστικό σκύλο.


   Από το παράθυρο μπαίνει ξαφνικά ένας παράξενος άνθρωπος μ' αλλόκοτα ρούχα και έλικα στην πλάτη. Μοιάζει να ήρθε πετώντας. Είναι ο Στίκης ο Κεραμιδοτρέχαλος που μένει στη στέγη παρέα με τις κεραίες τής τηλεόρασης, τις γάτες και τ' αστέρια. Ο Μπόμπιρας του λέει τα παράπονα του. Ο Στί¬κης είναι αθέατος για όλον τον υπόλοιπο κόσμο. Μόνο ο Μπόμπιρας τον βλέπει κι αυτό δημιουργεί διάφορες κωμικές καταστάσεις. Ο Στίκης γίνεται σύντροφος του Μπόμπιρα στα παιχνίδια και τις σκανταλιές. Τον παίρνει μαζί του να πετά¬ξουν πάνω από τη στέγη. Έτσι, βλέπουν τι γίνεται στα άλλα διαμερίσματα και τη γειτονιά.


   Έρχεται η στιγμή που ο Στίκης εξαφανίζεται ξαφνικά, όπως ήρθε. Φεύγοντας όμως λέει στον Μπόμπιρα πως, αν χρειαστεί, θα γυρίσει να τον βοηθήσει. Και να, που χρειάζεται. Ο δήμαρχος θέλει να ξεριζώσουν τα δέντρα από το μοναδικό παρκάκι τής περιοχής και να φτιάξουν γκαράζ. Ο Μπόμπιρας δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνος του. Έρχεται λοιπόν και πάλι ο Στίκης και προτρέπει τον Μπόμπιρα να ξεσηκώσει τα παιδιά τής γειτονιάς. Αθέατος από τους άλλους, ο Στίκης βοηθά τα παιδιά κι έτσι το παρκάκι γλυτώνει από τις μπουλντόζες.  

  

 Άλκη Ζέη

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925, «στην οδό Κέας, στην πλατεία Κολιάτσου, στις 15 του Δεκέμβρη» (Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο). Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.


Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.

Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της. Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους, η Ειρήνη και ο Πέτρος. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 για να ξαναφύγουν το ’67 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 λόγω της δικτατορίας.

Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα , Το καπλάνι της βιτρίνας και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία (μπεστ σέλλερ) της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Τα περισσότερα βιβλία της απευθύνονται στα παιδιά και τους εφήβους και λίγα στους ενήλικες. Ωστόσο, ο απέριττος, ευθύς και ορθολογικός τρόπος της γραφής της και η συναρπαστική αφηγηματική της ικανότητα, κάνουν τα βιβλία της να διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση από μικρούς και μεγάλους. Πολλά από τα έργα της εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.

Το Καπλάνι της βιτρίνας, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο - σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.

Έφυγε από τη ζωή στις 27 Φεβρουαρίου 2020.

 

Μαθηματικά

Για το σπίτι έχουμε τις ασκήσεις 1 και 2 του βιβλίου στη σελίδα 77.

Από το Τ.Ε. τις ασκήσεις 1 και 2 της σελίδας 12.


    Περίγραμμα είναι το σύνολο των πλευρών ενός σχήματος.

    Επιφάνεια λέγεται η περιοχή την οποία καλύπτει ένα σχήμα.